Want het speelt niet alleen in Nederland. Maar klopt het eigenlijk wel? Bestaat het effect, maar vooral: komt het alleen in steden voor? U raadt het al: het ‘stedelijk’ hitte-eiland bestaat niet. Het effect is er wel, maar het is niet voorbehouden aan steden.
Het gaat om een combinatie van harde steenachtige of geasfalteerde oppervlakken van straten en pleinen, steenachtige gevels, platte bitumendaken (maar pannendaken zijn nauwelijks beter), en vooral de afwezigheid van schaduw, van bomen, van groen en water. En het effect is groot. Een paar graden op zijn minst. Door de absorptie van de zonnehitte in al dat steen, koelt het ‘s nachts ook veel minder af.
Vooral dat laatste moeten we niet onderschatten. Als het te heet is, val je niet makkelijk in slaap. Slecht slapen leidt tot allerlei grote en kleine problemen en (werkgevers let u even op) lagere productiviteit en meer fouten. Natuurlijk kun je er van alles aan doen om die hitte uit het gebouw te houden: buitenzonwering levert een grote bijdrage aan het beheersbaar houden van de problemen in huis; plafondventilatoren in de slaapkamers zijn een aanrader. Maar het gaat me nu om het besef dat deze omstandigheden zich haast overal kunnen voordoen.
Door dit logische fysische effect ‘stedelijk’ te noemen zetten we het in een verkeerd frame. De omgeving is namelijk bepalend. En ja, die komt veel voor in steden, maar ook in kleinere plaatsen. Ook in dorpen heb je steenachtige pleinen, omringd door middelhoogbouw, zonder schaduw, zonder bomen, zonder waterpartij. Je hoeft niet naar de stad om extra veel last te hebben van de hitte in de gebouwde omgeving. Dus laten we ermee stoppen om het als ‘stedelijk’ te benoemen. De oorzaak ligt in de verstening. Wat dacht u van ‘steenachtig hitte-eiland’? Beter? Hoe u het ook noemt, maakt me eigenlijk niet uit. Als u er maar alles aan doet om het te voorkomen.
Deze column is gepubliceerd in Cobouw op 24 juni 2025