Cobouw column ‘Minder, minder, minder’ van Harm Valk, 20 april 2021
Voor wie bij het lezen van deze titel direct een bijsmaak in de mond krijgt: excuses. Maar het leek me de beste manier om uw aandacht te vragen voor een belangrijk en soms haast vergeten onderdeel van alle transities: vraagbeperking. Minder energie, minder materialen, minder ruimtebeslag, minder vervoersbewegingen, minder … vul maar in. Het zou de transitie naar fossielvrije energie, een volledig circulair materiaalgebruik, een duurzaam transportsysteem en de strijd om de schaarse ruimte zo veel eenvoudiger maken. Niet voor niets is vraagbeperking de eerste stap in de trias energetica en ‘rethink’ de basis in de R-ladder van circulariteit. Met minder vraag is elke oplossing eenvoudiger. Dat impliceert grenzen aan de groei en ook dat is geen nieuw geluid.
Maar de dogmatische en beleidsbepalende economische wetten luiden al decennia dat alle welvaart groei vereist. Die overtuiging zit inmiddels zo vastgeklonken in ons denken dat vraagbeperking automatisch geassocieerd wordt met beperking van welvaart. Dat wordt als negatief wordt ervaren, zelfs als het gepaard zou gaan met stijgend welzijn, betere gezondheid en een volhoudbare relatie met onze omgeving. Is groene groei dan wel een haalbaar politiek en praktisch ideaal? Kunnen we niet beter uitgaan van duurzame ontwikkeling, binnen de grenzen die de aarde stelt. Want hoe ‘groen’ de groei ook op papier is, die kan nooit samengaan met een gebruik dan een groter beroep doet op wat onze planeet aan kan. Als je je dan ook maar enigszins hebt opgelet, weet je dat we al jaren meer dan één aarde per jaar nodig hebben. Voor alle duidelijkheid: die is er niet. Duurzame ontwikkeling is daarmee geen utopisch ideaal van een paar bevlogen wereldverbeteraars, maar bittere noodzaak voor onze toekomst. In de grondwet van de duurzame ontwikkeling zal vraagbeperking het eerste artikel vormen.
Mooi, maar wel ver-van-mijn-bed en dus ook ver-van-mijn-project? Of niet? Want juist in ontwerp en realisatie van projecten kan vraagbeperking steeds een rol spelen. Zelfs als de opdracht tot bouwen al is gegeven, kan in de uitwerking veel worden bespaard. Materialen die je niet koopt, hoef je ook niet te betalen; de economische prikkel is nooit ver weg. Vaak snijdt dat mes dan ineens aan twee kanten: ook minder stikstof bijvoorbeeld. Minder, minder, minder als leidraad; wie had dat gedacht
Lees de originele column ‘Minder, minder minder‘ van Harm Valk op Cobouw.nl
