Nieman waarschuwt gebouweigenaren

Harm Valk en Mattheus van der Laan van Nieman waarschuwen in dit artikel gebouweigenaren op het inspecteren van verlaagde plafonds op de kwaliteit van de bevestiging. Zij zijn door Henk Wind geïnterviewd over het naar beneden komen van een koelplafond in het gemeentehuis van Kampen. Waardoor de waarschuwing voor gebouweigenaren ontstond. Dit artikel is eerst gepubliceerd op Bouwwereld.nl van 23 januari 2019.

Inspectie nodig om bezwijken van plafonds te voorkomen

Gebouweigenaren doen er goed aan hun verlaagde plafonds te inspecteren op de kwaliteit van de bevestiging. In Kampen kwam een koelplafond naar beneden, zonder enige waarschuwing vooraf. En dat was niet het eerste plafond dat bezweek.

Het was een enorme chaos die ambtenaren donderdagmorgen 23 augustus aantroffen op de afdeling financiën van het stadhuis van Kampen. Een gedeelte van het koelplafond was naar beneden gekomen en deels op een bureau terecht gekomen. Het was gelukkig dat dit niet overdag maar ’s nachts gebeurde, waardoor er geen slachtoffers vielen. Juist dat is reden voor de gemeente Kampen om aan de bel te trekken en andere gebouweigenaren te waarschuwen.

Direct na het ontdekken van de ravage hebben de onderhoudsinstallateur en de gemeente Kampen Nieman Raadgevende Ingenieurs om advies gevraagd en ingeschakeld voor een gedegen onderzoek naar de oorzaak. Nieman heeft naast kennis van technische installaties ook kennis van onder andere bevestigingen en heeft een breed team aan specialisten in dienst.

Voortschrijdende instorting

Adviseur Mattheus van der Laan van Nieman onderzocht het plafond. Op enkele plaatsen waren de plafondhangers naar beneden gekomen terwijl de nagels nog in het beton zaten. De conclusie was dat er sprake was geweest van een voortschrijdende instorting vanwege een groot aantal ondeugdelijke bevestigingen.

Inspectie van andere afdelingen van het Stadhuis leverde op dat in ieder geval één plafond doorgebogen was en dat er overal een groot aantal ondeugdelijke bevestigingen werd aangetroffen. “Het was dus geen toevallig slecht werk van één monteur op één plaats, maar meer een tikkende tijdbom.” Daardoor kon Nieman de veiligheid van de plafonds in het hele Stadhuis niet garanderen, waarna de gemeente Kampen in overleg met Nieman besloot te ontruimen. Een voordeel was dat het besluit tot ontruiming werd genomen op vrijdagmiddag, zodat in het weekend de plafonds in de publieke afdelingen gedemonteerd konden worden. Die afdelingen konden op maandag weer draaien, terwijl de ambtenaren van de overige afdelingen daarna voor enkele weken zo veel mogelijk thuis hebben gewerkt of tijdelijk op een andere plek zijn gehuisvest. Voordeel was ook dat het september was, waardoor de koelplafonds niet heel erg gemist werden.

Slagpluggen

Nagels bleven achter in het plafond.

De plafondhangers waren aan de kanaalplaatvloer bevestigd middels zogenaamde Subex-slagpluggen. Dit zijn slagpluggen die bestaan uit een stalen nagel met een aluminium plug met vaste ring onder de kop van die nagel. De nagel moet volgens de montagevoorschriften in één slag worden ingeslagen, wat bij plafonds natuurlijk altijd al lastig is door het werken boven het hoofd. “Als je meer dan één slag geeft, is de kans groot dat er haarscheurtjes ontstaan in het aluminium. De haarscheuren zijn met het blote oog niet direct zichtbaar, maar verzwakken wel de ophanging.” Daarbij was een deel van de bevestigingen al zichtbaar niet goed ingeslagen of krom geslagen. Een ander deel was direct nabij of zelfs in de kelknaden van de kanaalplaatvloeren aangebracht, terwijl de montagevoorschriften een minimale afstand tot deze naden voorschrijven. “Meer dan 10 % was krom geslagen en meer dan 10% bevond zich te dicht bij of in de kelknaden.” Onjuiste bevestigingen zijn na verloop van tijd bezweken, waardoor de omringende bevestigingen extra gewicht te dragen kregen en het uiteindelijk ook begaven. Waarna de volgende bevestigingen ook weer mee gingen. Ook deugdelijke bevestigingen begaven het op die manier.

“Met de gebruikte slagplug is op zich niets mis. Die is berekend op 75 kg. Dat is meer dan voldoende want er hangt maar 30 tot 35 kg aan, en in de praktijk kan een goed bevestigde plug ook nog wel meer hebben. Een monteur heeft geprobeerd een goed bevestigde slagplug los te trekken, maar dat is bijna onmogelijk”, vertellen adviseurs Mattheus van der Laan en Harm Valk.

Herstel

Omdat de zichtbare schade op basis van steekproeven al zo groot was en de gemeente het gebouw zo snel mogelijk weer wilde gebruiken, is uiteindelijk afgezien van een 100% inspectie en zijn alle bevestigingen in principe afgekeurd. Uit veiligheidsoverwegingen zijn dan ook alle plafonds opnieuw bevestigd. De nieuwe hangers zijn tussen de oude hangers aangebracht. De oude hangers zijn vanwege de demontagekosten blijven zitten, maar zijn niet meer meegerekend in de draagkracht.

Werking

Slagpluggen horen op afstand van de kelknaad van kanaalplaatvloeren te zitten.

De ondeugdelijke bevestigingen houden het lange tijd vol. Het plafond in Kampen hing al meer dan 10 jaar. Maar een plafond blijft altijd een beetje in beweging, waardoor na verloop van tijd de haarscheurtjes het aluminium funest worden. Bij een klimaatplafond is het risico extra groot doordat daar door de thermische werking meer beweging in zit en doordat het zwaarder is dan een standaard plafond. Daarbij is bij het bezwijken van een klimaatplafond ook het risico op letsel groter dan bij een systeemplafond. “Maar ook met een gewoon systeemplafond moet je het risico niet willen lopen.”

Dringend advies

Het dringende advies van Nieman aan gebouweigenaren is om zo snel mogelijk het ophangsysteem van de verlaagde plafonds te controleren, om vast te stellen welk systeem er is gebruikt en of dat deugdelijk is aangebracht. Het gebruik van de Subex-slagplug zoals in Kampen is geen uitzondering. Het is – nog steeds – een gebruikelijke ophangmethode. Daarbij is Kampen zeker niet het eerste schadegeval. Nader onderzoek leverde op dat in ieder geval het bezwijken van een plafond bij een woning en bij een kantoorpand bekend zijn. “Tijd dus voor een inspectie voordat er slachtoffers vallen.”

Voor montagebedrijven heeft Harm Valk maar één advies: “Lees de montagevoorschriften en hou je daar aan. Die zijn er niet voor niets. En kies dan een combinatie waarvan je geen 80% maar 99,9 % kunt garanderen.”

Meer informatie

• Voor meer informatie over dit onderwerp kan contact worden opgenomen met Mattheus van der Laan
• Lees dit artikel ook op Bouwwereld.nl